

طراحی سازههای صنعتی یکی از مهمترین مراحل در اجرای پروژههای سنگین و بزرگ محسوب میشود. برای موفقیت در مدیریت پروژه صنعتی، تیم فنی باید با دقت بالا و هماهنگی کامل به مراحل طراحی سازه بپردازد. آنچه در طراحی اینگونه سازهها حائز اهمیت است توجه به اصول آیین نامهای است؛ چرا که طراحی نادرست منجر به اتلاف بودجه و زمان کارفرما میشود. طراحی درست و اصولی سازههای صنعتی نیاز به تجربه و دقت بالایی دارد؛ در واقع چالش اصلی کارفرماها انتخاب شرکتی است که بتوانند سرمایه خود را با اطمینان خاطر در اختیار آن قرار دهند. ترجیح بسیاری از کارفرمایان بر این است که تمام مراحل انجام پروژه از طراحی تا ساخت و اجرای پروژه به طور پیوسته و منظم توسط تیمی حرفهای و در بازه زمانی مشخص انجام پذیرد.
در این مقاله، به بررسی کامل مرحله اول طراحی یعنی جمعآوری و ثبت مدارک پروژه در طراحی سازههای صنعتی خواهیم پرداخت و اهمیت هر یک از این مدارک را برای کارفرمایان و مدیران پروژه تشریح میکنیم.
فهرست مطالب این نوشته
- مراحل طراحی سازه صنعتی
- جمعآوری و ثبت مدارک پروژه
- انواع مدارک موردنیاز در طراحی سازه صنعتی
- داده برگها (Data Sheets)
- نقشهها (Drawing-DWG)
- گزارش مکانیک خاک
- گزارش متریال
- مدارک جوشکاری (PQR-WPS)
- تهیه و جمعآوری مدارک متناسب با نیاز پروژه توسط مهرسام صنعت
- سوالات متداولچرا جمعآوری و ثبت مدارک پروژه در طراحی سازههای صنعتی اهمیت دارد؟
چه مدارک مهندسی برای طراحی سازههای صنعتی مورد نیاز است؟
چرا نقشههای مکانیکال و اجرایی باید دقیق و بدون خطا باشند؟
منظور از مدارک جوشکاری WPS و PQR چیست و چرا در پروژههای صنعتی اهمیت دارند؟
چگونه شرکتهای طراحی میتوانند به کارفرمایان در جمعآوری مدارک پروژه کمک کنند؟
مراحل طراحی سازه صنعتی
مراحل طراحی و ساخت سازههای صنعتی ممکن است با توجه به اهداف و مشخصات پروژه متفاوت باشند، اما اغلب فرآیندها در قالب مراحل زیر انجام میشود:
۱- جمع آوری و ثبت مدارک پروژه
۲- تحلیل و ارزیابی اطلاعات
۳- طراحی
۴- ترسیم و شاپ نقشهها
۵- تهیه لیست خرید
۶- دستور برش و تهیه گزارشهای بازرسی
این مراحل صفر تا صد عملیات مهندسی طراحی و ساخت سازه را شامل میشود اما نکته مهم آن است که برخی از مراحل بنا به صلاح دید طرفین قرارداد میتواند تغییراتی داشته باشد. بهطور مثال پروژههای از پیش طراحی شده پس از کنترل نهایی طراحی مستقیم وارد مرحله مهندسی ساخت و اجرا میشوند.
این تقسیمبندی برای مهندسین طراح، کارخانه ساخت و کارفرما به دو جهت اهمیت زیادی دارد. اول آنکه با استناد به این تقسیمبندی یک برنامه زمابندی مشترک بین پیمانکار و کارفرما تدوین میشود، بهطور مثال اگر پروژه به مرحله تهیه لیست خرید رسیده باشد به این معناست که نقشههای طراحی و ساخت تایید شده است و مرحله بعد اجرای پروژه میباشد؛ دوم آنکه انجام پروژه هدفمند و با دقت بالاتر انجام میشود.
برنامهریزی مناسب بر اساس این گامها، باعث افزایش دقت در طراحی سازه و بهینهسازی زمان و هزینههای اجرای پروژه میشود.


مرحله اول طراحی سازه صنعتی: جمعآوری و ثبت مدارک پروژه
نقطه شروع هر پروژه صنعتی موفق، جمعآوری کامل و دقیق مدارک موردنیاز است. این اطلاعات از دو منبع اصلی تأمین میشود:
مدارک و اطلاعات دریافتی از کارفرما
مدارک ثبتشده توسط تیم طراحی
مواردی همچون موقعیت جغرافیایی، کاربری سازه، شرایط لرزهای محل پروژه، تجهیزات خاص (مثل جرثقیل) و بسیاری از عوامل دیگر در همین مرحله باید مشخص شوند تا طراحی با دقت آغاز گردد.
پروژههای صنعتی به کمک نقشههای مکانیکال، ژئوتکنیک و نیز اهداف مد نظر کارفرما تعریف میشوند. در این بین کاربری و محل اجرای پروژه در طراحی سازه بسیار اهمیت دارد. به طور مثال سازههایی که در مناطق لرزه خیزی بسیار زیاد احداث میشوند، سازههایی که ارتفاع زیادی دارند و سازههایی که دارای جرثقیل یا تجهیزات حساس هستند طراحی متفاوتی نسبت به سازههای معمول خواهند داشت و به طبع این امر از لحاظ وزن نیز سنگینتر خواهند بود. بنابراین در ابتدای تعریف هر پروژه تمامی دادههای مورد نیاز به طور دقیق و منظم دستهبندی میشوند تا با استناد به مدارک و اسناد دریافت شده روند انجام پروژه کنترل شود.
انواع مدارک موردنیاز در طراحی سازه صنعتی
- داده برگها (Data Sheets)
- نقشهها
- گزارشهای آزمایشگاهی
در ادامه با توجه به اهمیت هر یک از این اسناد در طراحی سازهها، هر یک از این مدارک را به صورت جداگانه توضیح خواهیم داد.


ساخت سوله شرکت پارس اروند الکتریک
برای مشاهده پروژه طراحی و ساخت سوله شرکت پارس اروند الکتریک کلیک کنید...
داده برگها (Data Sheets):
داده برگها شامل کاتالوگها، جداول، جزئیات و دستور ساخت تجهیزات صنعتی هستند که توسط سازندگان آن ارائه میشوند. در صورت عدم ارائه داده برگهای ضروری طراحی سازه امکانپذیر نخواهد بود. در واقع داده برگها حاوی مشخصات فنی و عمومی سازه و یا تجهیزات مرتبط به سازه هستند که به شناسایی بارگذاری و طراحی سازه کمک بسزایی میکنند. در ابتدای هر پروژه تمام داده برگها جمع آوری و طبقه بندی میشوند. شکل زیر نمونه دیتاشیت مربوط به پروژه ساخت سازه پنل خورشیدی است که در آن جزئیات لازم جهت طراحی دقیق سازه این پروژه نشان داده شده است.


نمونه دیتاشیت مربوط به پروژه ساخت سازه پنل خورشیدی
نقشهها (Drawing-DWG):
انواع نقشهها شامل نقشههای مکانیکال، معماری، اجرایی و ساخت سازه یا تجهیزات صنعتی هستند که هرکدام محتوایی منحصر به فرد دارند. عملیات ساخت اسکلت فلزی در کارخانه بر اساس نقشههای تهیه شده توسط مهندسین طراح پروژه انجام میشود. ریزترین جزئیات هر پروژه باید در نقشه اجرایی سازه و نقشه ساخت آن دیده شود. در صورت وجود خطا در ترسیم نقشهها روند ساخت و اجرای پروژه با مشکل مواجه میشود.
با توجه به اینکه مهرسام صنعت در کنار کارخانه ساخت سازهها، دپارتمانی متشکل از مهندسین طراح با تجربه نیز دارد، خیلی راحتتر و سریعتر میتواند از خطاهای احتمالی موجود در نقشههای اجرایی و ساخت جلوگیری کند. لازم به ذکر است برای سازههای از پیش طراحی شده ارائه نقشههای طراحی آن به کارخانه ساخت اسکلت الزامی است. شکل زیر نمونهای از نقشههای تهیه شده در شرکت مهرسام صنعت است که در آن تمامی اطلاعات لازم با جزئیات کامل نشان داده شده است.


نمونهای از نقشههای تهیه شده در شرکت مهرسام صنعت
برای مشاهده پروژه طراحی و ساخت برج ماسهسازی ریختهگری داکتیل کلیک کنید...
گزارشهای آزمایشگاهی
گزارش مکانیک خاک (Soil Report):
از جمله مهمترین مدارک مورد نیاز برای طراحی سازهها گزارش خاک (Soil Report) محل احداث پروژه است که بر اساس آن بارگذاری و تحلیل سازه انجام میشود. با توجه به آنکه خاکها دارای مشخصات فیزیکی و مکانیکی متفاوتی هستند بارگذاری سازهها باید مطابق با رفتار خاک تعریف شود. به بیانی دیگر، برای آنکه خاک بتواند انواع بارگذاری سازه را تحمل کند لازم است تا پیش از طراحی، مقاومت و مشخصات فنی آن مورد آزمایش قرار گیرد. مقاومت خاک تحت تاثیر نوع دانهبندی خاک، وزن مخصوص خاک، درصد تحکیم خاک و غیره است و با انجام آزمایشهای متعدد میتوان رفتار خاک در مقابل انواع بارگذاری را بررسی کرد.
از آنجایی که تمامی نیروهای بهرهبرداری سازه از طریق پی سازه به خاک منتقل میشود، انجام آزمایشهای خاک برای طراحی و اجرای پیهای تجهیزات صنعتی نیز حائز اهمیت است. همچنین در طراحی سازه و پیهایی که در محل خاک آنها نیاز به اجرای دیوار حائل است ضرایب مربوط به سختی خاک از گزارش خاک دریافت میشود. در صورت کافی نبودن اطلاعات گزارش خاک لازم است تا با مهندس مشاور خاک برای تکمیل دادههای مورد نیاز مشورت شود.
در صورتی که خاک مقاومت کافی برای تحمل بارگذاری را نداشته باشد لازم است تا با روشهای گوناگون به تحکیم بستر خاک بپردازیم. این روشها با توجه به مقدار نشست خاک، تامین مقاومت مورد نیاز خاک، درخواست کارفرما و با مشورت مهندس مشاور انجام میشود. از جمله این روشها تحکیم سطحی توسط انواع غلطکها، تحکیم به کمک تزریق گِروت (Grout) در خاک، اجرای ریز شمعها (Micro Piles) و شمعکوبی در خاک است که متناسب با نیاز پروژه و زیر نظر مهندسان ذیصلاح انجام میشود.
در بررسی مشخصات فنی خاک و طراحی پی سازهها، توجه به همجواری پیهای اطراف سازه بسیار مهم است. از آنجایی که طراحی و اجرای پی هر سازه باید به صورت مجزا انجام شود، از اقدامات ضروری پیش از اجرای هر پروژه، بررسی پی همسایه و فاصله مجاز برای اجرای پی جدید میباشد. بنابراین همجواری و عدم تداخل پیها باید به عنوان بخشی از محدودیتهای اجرای سازه، پیش از طراحی آن در نظر گرفته شود.
با توجه به موارد ذکر شده عدم دریافت گزارش خاک و عدم تشخیص محدودیتهای مربوط به آن در طراحی سازه چالشهای بسیاری ایجاد میکند.


نمونهای از گزارش مکانیک خاک
گزارش متریال:
پیش از ساخت المانهای سازهای لازم است تا پروفیلها و ورقهای فولادی خریداری شده مورد بازرسی و آزمایشهای متعدد قرار بگیرند و کیفیت پروفیلها و ورقها کنترل شوند. به طور مثال در روند طراحی سازهها (مرحله تعریف مصالح)، مصالح تعریف شده برای المانهای فولادی از نوع فولاد نرمه ساختمان ST-37 میباشد که به معنای آن است که تنش نهایی این فولاد ۳۷۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. بنابراین تمام پروفیلها و ورقهای خریداری شده باید در تستهای آزمایشگاهی مقاومتی مشابه فولاد ST-37 داشته باشند.
مهرسام صنعت همواره مشتریان خود را در تهیه متریال راهنمایی میکند و به آنها تأکید میکند پروفیلها و ورقهای مورد نیاز را از کارخانههای بزرگ و سرشناس فولادسازی ایران تهیه کنند، چرا که محصول این کارخانهها با تستهای آزمایشگاهی به تایید نهایی میرسند. البته در صورت خرید ورقهای فولادی از سایر کارخانههای فولادسازی لازم است تست آنالیز شیمیایی و تست کشش بر روی این متریالها انجام پذیرد و درباره کیفیت آن اطمینان حاصل شود.


نمونه آزمایش کشش یک نبشی
مدارک جوشکاری (Procedure Qualification Record - PQR و Welding Procedure specification - WPS)
به دلیل اهمیت و حساسیت بالای اتصالات جوشی در پروژههای فولادی، این مدارک جهت تاییدیه جوشکاری و کیفیت جوش دریافت میشوند. دستورالعمل جوشکاری هر اتصال توسط WPS آن که روش و راهنمای جوشکاری است تعیین میشود. دستور العملهای جوشکاری برای داشتن تاییدیه PQR تحت آزمایشها و تستهای متعدد قرار میگیرند. تهیه این دو مدرک جوشکاری در تمامی پروژههای فولادی ضروری است. چراکه کیفیت جوشکاری با این مدارک سنجیده میشود.


نمونه مدرک WPS جوشکاری
تهیه و جمعآوری مدارک متناسب با نیاز پروژه توسط مهرسام صنعت
با وجود آنکه جمعآوری چنین اسنادی بر عهده کارفرما است، در مجموعه مهرسام صنعت تهیه و جمعآوری هر یک از این مدارک متناسب با نیاز پروژه انجام میشود. ادعای ما انجام صفر تا صد پروژهها در کمترین زمان و بالاترین کیفیت است. بنابراین در صورتی که کارفرما اطلاعات کافی از نحوه جمعآوری این اسناد نداشته باشد، مهندسان شرکت مهرسام صنعت در این باره به کارفرما مشاوره خواهند داد.
هر چقدر اطلاعات فنی و عمومی پروژه کاملتر باشد، ساخت سازه دقیقتر و مطابق با استانداردهای آیین نامهای خواهد بود و روند انجام پروژه با سرعت بیشتری طی خواهد شد. با توجه به آنکه بررسی مجدد مدارک و اطلاعات پروژه از بروز خطا در اجرای پروژه جلوگیری میکند، لازم است پس از ثبت هر مدرک بازبینی و بررسی مجدد آن توسط مهندسین مشاور نیز انجام شود.


نمونه مدرک PQR جوشکاری
اطمینان در مسیر اجرا
دپارتمان مدیریت پروژه
تعادل اقتصادی میان عوامل هزینه، زمان و کیفیت
مشاوره تخصصی مهرسام صنعت
شرکت مهندسی مهرسام صنعت با بهرهگیری از تیم متخصص در زمینه طراحی سازههای صنعتی، آماده ارائه خدمات طراحی و مهندسی، تهیه نقشههای اجرایی و مستندات فنی پروژه شما است. برای دریافت مشاوره تخصصی و همکاری با واحد پروژههای صنعتی مهرسام صنعت، با ما تماس بگیرید و گام بعدی موفقیت پروژهتان را با اطمینان بردارید.
سخن پایانی
تعیین دقیق مراحل طراحی سازههای صنعتی و تدوین جامع مستندات مهندسی در هر پروژه صنعتی، کلید کاهش خطاهای اجرایی و ارتقای کیفیت نهایی سازه است. پیروی از استانداردها، استفاده از نرمافزارهای معتبر و چکلیست کامل مدارک تضمین میکند که طرح سازه هم از نظر ایستایی و هم از نظر مجوزهای ساخت، مشکلات کمتری داشته باشد.
در این مقاله با انواع مدارک و گزارشهای مهندسی مورد نیاز برای طراحی و ساخت یک پروژه صنعتی آشنا شدیم. پس از جمعآوری و کنترل نهایی، این اسناد مورد ارزیابی و تحلیل مهندسان طراح قرار میگیرد تا متناسب با آن آیین نامههای طراحی انتخاب و روند تولید آغاز شود.
در مقاله بعدی به توضیح مرحله "تحلیل و ارزیابی اطلاعات پروژه در طراحی سازههای صنعتی" خواهیم پرداخت و با بانک اطلاعاتی شرکت مهرسام صنعت آشنا خواهیم شد.
برای دریافت مشاوره تخصصی با کارشناسان ما تماس بگیرید...
سوالات متداول
زیرا این مدارک پایه و مبنای تمامی مراحل بعدی طراحی، تحلیل و اجرای سازه هستند. مدارکی مانند نقشهها، دادهبرگها و گزارشهای ژئوتکنیک اطلاعات حیاتی درباره نوع تجهیزات، محل اجرا، شرایط خاک و نیازهای کارفرما را ارائه میدهند. بدون این اطلاعات، طراحی دقیق و ایمن ممکن نیست و ریسک بروز خطا در ساخت بسیار افزایش مییابد.
مدارک مهندسی مورد نیاز شامل:
دادهبرگها (Data Sheets): حاوی مشخصات فنی تجهیزات صنعتی هستند که توسط سازندگان ارائه میشوند.
نقشهها (Drawing-DWG): شامل نقشههای مکانیکال، معماری، اجرایی و ساخت سازه هستند که جزئیات پروژه را نمایش میدهند.
گزارشهای آزمایشگاهی: مانند گزارش مکانیک خاک که برای تحلیل و طراحی پی سازه ضروری است.
مدارک جوشکاری (PQR و WPS): برای تاییدیه جوشکاری و کیفیت جوش در پروژههای فولادی مورد استفاده قرار میگیرند.
این مدارک به مهندسان کمک میکنند تا طراحی سازه را با دقت و مطابق با استانداردهای آییننامهای انجام دهند.
زیرا کل فرآیند ساخت، بر اساس این نقشهها انجام میگیرد. خطا در ترسیم نقشهها منجر به اشتباه در تولید اعضای سازه، دوبارهکاری، هدررفت زمان و هزینه و حتی خطرات ایمنی در مرحله اجرا میشود. دقت در نقشهها، کیفیت و سرعت اجرای پروژه را تضمین میکند.
WPS (دستورالعمل جوشکاری) نحوه صحیح جوش دادن هر نوع اتصال را مشخص میکند و PQR (رکورد صلاحیت جوشکاری) تأییدیه کیفیت جوش بر اساس تستهای عملی است. این مدارک تضمین میکنند که اتصالات سازهای دارای مقاومت و دوام کافی باشند. در پروژههای صنعتی با بارگذاری زیاد، جوش نامناسب میتواند منجر به شکست سازه شود.
برخی شرکتهای مهندسی مانند مهرسام صنعت، خدمات مشاورهای برای جمعآوری و تهیه مدارک مورد نیاز پروژه ارائه میدهند. این شرکتها با بهرهگیری از تیمهای متخصص میتوانند به کارفرمایان در تهیه دادهبرگها، نقشهها، گزارشهای آزمایشگاهی و سایر مدارک فنی کمک کنند. این همکاری باعث میشود که پروژه با دقت بیشتری پیش برود و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری شود.
بدون دیدگاه